Müşterek Avarya

Birçok alanda olduğu gibi, ticaret alanında da kendini gösteren sigorta sektörü, ticarete atılmış olan ya da yıllardır bu işlerin içinde olan insanlara muhtemel kayıplar için güvence imkânı sunar. Sözleşmenin kapsamına göre ticari bir aracın, eşyanın ya da farklı varlıkların konu olabileceği sigorta hizmetlerinden faydalanan sigorta ettiren taraf, böylelikle iş hayatının olumsuz sürprizlerine karşı hazırlıklı olur. Deniz ticareti, sıklıkla sigorta sözleşmelerine başvurulan en büyük sektörler arasında yer alır. Kullanılan ticaret yöntemleri ve koşullar göz önünde bulundurulduğu zaman deniz ticareti, tehlikelerle karşılaşma ihtimali bir hayli yüksek bir alan sayılabilir. Denizlerdeki hava koşullarının ani ve kimi zaman beklenmedik değişimler göstermesi bunun en önemli sebepleri arasında yer alır. Ayrıca gemilerin taşıdığı yükün, kapasiteleri itibarıyla fazla olması da ağır kayıpların yaşanmasına sebep olabilir. Deniz ticaretinde gemiye ya da yüke gelen zarara da sigorta sözlüğünde avarya denir. Avarya, müşterek avarya ve hususi avarya olmak üzere ikiye ayrılsa da, sigorta sözleşmeleri müşterek avaryayı kapsar.

Müşterek Avarya Nedir?

Olası bir tehlikede çok daha büyük zararlara yol açmaması için yüklerden fedakarlık edilebilir. Örneğin, büyük bir fırtınada gemiden makul seviyede yükün denize atılması müşterek avarya sayılır. Yapılan bu hareketin giderleri ve zararları, sigorta şirketi tarafından sözleşme kapsamında karşılanır. Müşterek avarya kapsamına giren bir fedakarlık yapmamak adına farklı giderler ortaya çıktıysa, bu giderler de müşterek avarya hareketiyle paralel olarak sigorta şirketi tarafından ödenir.

Müşterek avaryanın kapsamı, eğer taraflarca istisnai maddeler eklenmediyse Milletlerarası Denizcilik Komitesi tarafından hazırlanır. Komite, bu sözleşmeleri York-Anvers Kuralları'na tabi olarak hazırlanır. En son yayımlanan York-Anvers Kuralları'nın Türkçeye çevrilmiş haline bağlı kalınır. Bu kuralların çevirisi ise Sigortacılık Genel Müdürlüğü ile Denizcilik Müsteşarlığı'nın oluşturduğu bir komite tarafından yapılarak Resmî Gazete'de yayımlanır. Herhangi bir değişiklik yapılacağı zaman da yine aynı süreç işleyerek değişiklikler Resmî Gazete aracılığı ile duyurulur.

Müşterek Avaryanın Oluşması için Gereken Şartlar

Karşılaşılan her tehlike karşısında gemiye ya da yüke kasten zarar vermek müşterek avarya sayılmayabilir. Müşterek avarya hareketi kapsamına girmesi için, yapılan işlemlerin bazı şartları gerçekleştirmiş olması gerekir. Karşılaşılan tehlikeden kurtulmak amacıyla gemiyi karaya oturtmak ya da yük atmak gibi eylemlere başvurulduğunda bu eylemler işe yaramış olmalıdır. Yani verilen zarar, tehlike karşısında gemiyi kurtardıysa müşterek avarya sayılır. Bir diğer husus ise tehlikeden kurtulmak için müşterek avarya uygulamanın kaçınılmaz olmasıdır. Kurtulmak için başka yollar varken gemi ya da yüke kasten zarar verildiyse müşterek avarya gerçekleşmez. Son olarak ise bütün gemi ve yükün tehlike altında olduğu durumlarda kısmi bir hasar verilerek bütün korunmuş olmalıdır. Bu şartlar gerçekleştiğine müşterek avarya devreye girer.